Nếu thời kỳ Edo là những ngày tháng cuối
cùng của chế độ Shogun với những đặc
trưng phong kiến đậm nét trên đất nước Nhật Bản thì từ Minh Trị trở đi, Nhật Bản
“lột xác” thành những con người hoàn toàn khác nhau sau mội sự kiện lớn của thế
giới. Những “cú lột xác” trong lịch sửNhật Bản giai đoạn này cho ta hiểu thêm những thăng trầm của một cường quốc
ngày nay.
Minh Trị - bước
tiến tới xã hội hiện đại của Nhật Bản
Trong thời kỳ
Minh Trị từ cuối thế kỷ XIX tới đầu thế kỷ XX, Nhật Bản đã có những phát triển
bất ngờ về mặt kinh tế và xã hội.
Những thay đổi
lớn trong xã hội Nhật Bản thời kỳ này có thể kế tới như:
- Các thái ấp
phong kiến bị bãi bỏ và thay thế bằng hệ thống quản lý hành chính theo cấp
tỉnh. Kêu gọi thành lập một chính phủ lập hiến từ đó dẫn tới sự ra đời của Nghị
viện quốc gia và việc ban hành hiến pháp. Tuy nhiên ở thời kỳ này Nghị viện tuy
có rất ít quyền lực thực tế.
- Thiết lập hệ
thống quân đội quốc gia và việc tuyển quân theo chế độ và quy định mới.
- Hàng loạt
những thay đổi về chế độ thuế, hệ thống tiền tệ theo hệ thập phân, mạng lưới
đường sắt, cùng các hệ thống thư tín, điện thoại, điện báo được thiết lập.
- Đạo Phật và
Thần đạo, sau thời gian dài hợp nhất, đã chính thức tách ra. Thần đạo được lấy
làm nền tảng tư tưởng cho điều lệ của hoàng gia. Việc cấm đạo Cơ đốc được huỷ
bỏ.
- Các trường
học mới, theo phong cách phương Tây, được lập nên ở khắp nơi, không phân biệt
đẳng cấp, tài sản hay giới tính. Các lý tưởng về tự do, chủ nghĩa xã hội, bình
đẳng... cũng du nhập vào từ phương Tây và khá hưng thịnh trong một thời gian
ngắn.
- Việc ăn mặc
và nhiều vấn đề khác trong đời sống hàng ngày chịu ảnh hưởng của phương Tây.
Cùng với những
thay đổi về tư tưởng, xã hội, thời kỳ Minh Trị còn góp phần xây dựng một bộ mặt
mới cho nền kinh tế Nhật Bản. Công nghiệp hiện đại được khởi đầu với các nhà
máy do nhà nước xây dựng và điều hành, sau này được chuyển sang sở hữu tư nhân.
Ở giai đoạn tiếp theo, việc xây dựng công nghiệp nặng đã được tăng cường, tập
trung trước hết vào công nghiệp sắt thép (đặc
biệt với sự sẵn có của nguồn quặng sắt và than tại khu vực Mãn Châu sau khi
Nhật giành chiến thắng trong cuộc chiến tranh Nga - Nhật). Các con tàu lớn,
cơ động và các thiết bị đường sắt khác v.v.. được sản xuất trong nước. Quan hệ
buôn bán với Triều Tiên và Trung Quốc được thiết lập. Nhà nước đã nỗ lực hết
sức để sửa đổi những hiệp ước không công bằng đã được ký kết với các nước
phương Tây. Năm 1894, hiệp ước bất bình đẳng với Anh quốc trong buôn bán được
sửa đổi và các hiệp ước với những quốc gia khác cũng sửa đổi theo cho phù hợp.
Những cải cách
tân tiếp liên tiếp ra đời đã thay đổi bộ mặt Nhật Bản một cách nhanh chóng. Và
trong một xã hội phong kiến như Nhật Bản, những thay đổi đột phá này không
tránh khỏi sự chống đối tuy nhiên tất cả đều bị dẹp yên.
Bên cạnh những
bước phát triển về xã hội và kinh tế là những mặt tích cực trong xã hội Nhật
Bản lúc bây giờ, thì chúng ta không thể không nhắc tới những góc tối trong lịch
sử Nhật giai đoạn này. Đó là hàng loạt các cuộc chiến tranh diễn ra. Chiến
tranh Trung - Nhật nổ ra. Sau thắng lợi của Nhật, Nga, Đức và Pháp ép Nhật phải
từ bỏ một số lãnh thổ đã chiếm đóng, tạo ra mâu thuẫn lâu dài và sâu sắc giữa
Nhật và các nước Nga, Đức và Pháp. Liên minh Nhật - Anh hình thành. Chiến tranh
Nga - Nhật bùng nổ.
Taisho thời kỳ
khúng hoảng và chiến tranh của Nhật Bản
Giai đoạn này
rơi vào đầu thế kỷ XX, với việc người dân Nhật Bản và cả thế giới phải chứng
kiến cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất.
Ban đầu cuộc
thế chiến I đã thúc đẩy kinh tế và buôn bán của Nhật Bản phát triển cũng như
Nhật Bản chiếm được vùng đất ở Trung Hoa và Nam Thái Bình Dương và việc này đã
khiến Nhật Bản phải nhận lấy sự ngờ vực từ các nước phương Tây.
Nhưng ngay sau
khi cuộc chiến kết thúc, thế giới rơi vào khủng hoảng thời hậu chiến, các nhà
kinh doanh Nhật Bản đã chịu rất nhiều ảnh hưởng thêm vào đó là trận động đất
tại Kanto vào năm 1923 càng đẩy nền kinh tế Nhật vào tình cảnh khó khăn. Tình
trạng thất nghiệp, đồng lương sụt giảm và tranh chấp việc làm luôn xảy ra.
Phong trào xã hội chủ nghĩa chiếm ưu thế.
Thời kỳ Showa
chứng kiến những biến động lớn của Nhật Bản
Trong thời gian
một thế kỷ dưới thời Showa, đất nước Nhật Bản đã có nhiều chuyển mình to lớn.
Nếu như nửa đầu
thế kỷ XX, Nhật Bản lâm vào khủng hoảng trầm trọn với tình hình suy thoái kinh
tế và những bế tắc ngoại giao khiến cho nhiều người phá sản và thất nghiệp,
giới quan chức chính trị và các zaibatsu chiếm độc quyền, chỉ biết thu lợi
nhuận cho bản thân mà quyên đi lợi ích quốc gia cùng những đau khổ mà nhân dân
đang chịu đựng đã dẫn đến những biến động xã hội vô cùng nghiêm trọng: các vụ
ám sát diễn ra liên tục, thi hành chính sách xâm lươc là mầm mống cho sự phát
triển chủ nghĩa phát xít tại mảnh đất nhỏ bé này.
Thì tới nửa sau
của thế kỷ với những thất bại trong thế chiến thứ hai và sự sụp đổ của chủ
nghĩa quân phiệt đã làm cho nước Nhật rơi vào cảnh bị chiếm đóng. Tuy vậy,
chính phủ đã tiến hành các cải cách dân chủ, xây dựng lại nền công nghiệp bị
tàn phá, các kỳ tích kinh tế lần lượt xuất hiện đưa đời sống nhân dân lên cao;
Nhật Bản nhanh chóng đóng vai trò quốc gia thương mại và vươn lên vị trí thứ
hai về tiềm lực kinh tế trên thế giới. Những bước đột phá trong kinh tế đã giúp
Nhật Bản dần xóa đi quá khứ đói nghèo và tội lỗi của mình.
Vào cuối thế kỷ
XX với thời kỳ Heisei, một lần nữa Nhật
Bản lại rơi vào những rối ren về chính trị trong và ngoài nước. Những biến động
chính trị đồng thời dẫn tới khó khăn cho phát triển kinh tế. Người Nhật từng
gọi đây là thời kỳ trì trệ quay trở lại của đất nước.
Với một vòng
quay lịch sử của Nhật Bản, chúng ta thấy được những thăng trầm khiến bước đi
của đất nước Nhật như một đồ thị hình sin có lúc lên lúc xuống. Nhưng dù thế
nào thì cho tới nay, Nhật Bản vẫn là một quốc gia quan trọng trong nền kinh tế
và chính trị của thế giới. Nơi có nền giáo dục thu hút sinh viên quốc tế theo
học ngày một đông với nhiều chương trình học bổng du học hấp dẫn.
Theo: duhocnhat.org.vn
Comments
Post a Comment